Niets dan fake wat de klok slaat

Een veelvookomende foute yoga-vertaling.

'Hatha yoga': bijna iedereen vertaalt het woord ha-tha met 'zon' en 'maan'. Maar dit is onjuist, in ons Sanskriet is zon 'surya' en maan 'chandra'. De juiste vertaling van hatha yoga is 'harde' yoga. In de Engelstalige literatuur die directe vertalingen zijn uit het Sanskriet wordt dikwijls het woord force gebruikt als vertaling van 'hatha'. Uit force kun je forceren halen. Het is de enige en echte vertaling van hatha (yoga). Je kunt je misschien verbaast afvragen hoe je dat moet rijmen met wat je denkt over yoga. Yoga is toch geen forceren?! Toch wel, van oudsher is yoga een echt mannending, ontwikkeld door mannen voor mannen. In India doen vrouwen geen hatha yoga omdat dat als onvrouwelijk gezien wordt. In mijn stuk 'Nog enkele begrippen uit de yoga' ga ik hier verder op in. 

Fake yoga.

Er bestaat een onvoorstelbare hoeveelheid aan literatuur over yoga. Alles in die boeken is een beetje waar en beetje onwaar. Elke auteur geeft er zijn (en steeds vaker een 'haar') eigen draai aan. Natuurlijk hebben de meeste boeken niets met yoga te maken, ook al staat dat vet op het kaft gedrukt. Van yin tot yang, van power tot mindfull, van flow tot okido, de een vindt dit leuk en de ander dat, maar het is meestal fake yoga wat de klok slaat. Niet dat al deze bewegingsvormen niet goed zijn! Maar om al die acrobatiek 'yoga' te noemen berust op fake.

Zelf kom ik nog uit een traditie waarin de yoga een gewaardeerd begrip is. Een yogadocent in die traditie is een mens die door jarenlange studie en opgedane levenservaring in staat wordt geacht om anderen naar lichaam en geest te helpen, bescheiden en dienstbaar. Plaatsvervangende schaamte overkomt mij als ik zie dat je tegenwoordig 'yoga' in enkele weken kunt leren waarna je jezelf 'yogadocent' mag noemen. De fake is dan volkomen..

In de Verenigde Staten is fake yoga Big Business en Nederland doet zich daar niet voor onder. Glossy Yoga Magazines met luxe artikelen zijn in trek bij de fake yoga liefhebbers. Alles mag, zolang je er maar een spiritueel-sensueel tintje omheen hangt. In 2012 publiceerde de Amerikaanse schrijver en yogadocent William Broad in de The New York Times een een opzienbarend artikel: How Yoga Can Wreck Your Body. Hierin beschreef hij de (soms ernstige) medische gevolgen van het uitvoeren van diverse asana's. Het artikel leidde tot agressieve reacties uit de  Amerikaanse yogawereld want de fake yoga zag haar business wankelen.

Moedig schreef Broad daarna het boek The Science of Yoga, the Risks and the Rewards, vertaald in tientallen talen. Dit behoorlijk gedocumenteerde boek, in 2013 in het Nederlands verschenen onder de titel Eerlijk over Yoga is nauwelijks bekend bij Nederlandse yogadocenten, maar áls ze het kennen staat het op de lijst af-te-raden-boeken. Broad raadt yoga echter niet af maar hij benadrukt wel dat er ook fysieke schade door wordt aangericht. Nergens wordt yoga aangevallen of kort door de bocht bekritiseerd, hij vond het alleen tijd dat van dit geneesmiddel nu ook eens de serieuze bijwerkingen besproken moesten worden.  

Het mag gezegd worden: het is goed en wat mij betreft zelfs noodzakelijk dat elk mens zorgt voor voldoende lichaamsbeweging. En daarmee bedoel ik niet een paar keer je hondje uitlaten maar écht bewegen waarvoor je je moet inspannen. Het aantal mensen dat in Nederland ‘aan yoga doet’ zou volgens de cijfers tussen de 6 á 800.000 mensen zijn!

Echt velen heb ik – met name door mijn werk als vaidya (Ayurveda geneesheer) mogen meemaken. En al die mensen verdienen mijn respect. Maar ik maak ook veel problemen met ze mee. Schildklierstoornissen (vooral bij vrouwen), doorbloedingsstoornissen, vormen van neuropathie en ga zo maar door. Ook veel hyperactiviteit, burn-out en slaapklachten maak ik mee. Jazeker: juist bij vele yogini’s! Soms vraag ik mij bij sommige patiënten verbijsterd af of ze soms verslaafd zijn aan die asana’s. Want als ik erop wijs dat de toepassing van de fysieke yoga niet altijd zonder bijwerkingen is dan kijken ze alsof ze water zien branden.

Vooral binnen de traditionele Ayurveda wordt hier aandacht aan gegeven. Niet zozeer in India, want zoals ik al eerder opmerkte is het zo dat vrouwen in India geen yoga beoefenen, althans niet de fysieke vormen. Zoals het immers de Indiase cultuur betaamt willen de vrouwen daar ook echt vrouwelijk zijn. En zij weten dat de fysieke yoga een echt mannending is die het testosteron doet kanaliseren. Gaat een vrouw, in wie het hormoon oestrogeen een hoofdrol speelt veel aan fysieke yoga doen, dan loopt zij de kans te ‘vermannelijken’ door een testosteron-toename. Je ziet vaak top-yogini’s, vooral van Amerikaanse snit, als ware testosteron-bommen hun furore maken waar menig mannelijk captain of industry jaloers op kan zijn.

Over enige verbinding, die de ziel vormt van de yoga, hebben ze weinig gehoord en als ze dat wél hebben, maken ze er een mooi marketing verhaal van. Ze slepen er allerhande gerespecteerde Indiase goeroes bij wiens beeltenissen ze om zich heen hangen en waar menig Indiër vaak van moet slikken. Maar ja, Indiërs zijn het gewend van een eeuwenoud koloniaal verleden dat Westerlingen alles pakken wat ze te pakken kunnen krijgen en daar een eigen draai aan geven. Dat is nu de fake yoga geworden.

Fotografie en Website: Ray Phils webdesign en fotografie © 2019