Het verhaal van Saswitha

In het onderhavige artikel wijs ik naar niemand. Ik voel mij echter geraakt door de grote geestkracht van de heer Jan Rijks, die in het jaar 1901 geboren werd in het Friese Sint Annaparochie.  

Het is hier niet de plek om zijn leven uitgebreid te beschrijven, maar wat ik wel zeggen kan is dat hij een heftig - misschien moet ik wel zeggen avontuurlijk -  leven geleid heeft vanaf zijn vroege jeugd in het voormalige Nederlands Indië. In latere jaren verbleef hij in Sri Lanka (toen: Ceylon), Ethiopië, Egypte en Myanmar (toen: Birma). Hij onderging geestelijke inwijdingen in de esoterische tradities van die verschillende culturen en was een kenner van de Theosofie van Mme. Blavatsky.  In 1938 treedt hij verder op onder de naam Saswitha ('levend water'). In 1971 doet hij een mysterieus boek verschijnen: Swabhawat, de korte weg tot wijsheid (Amsterdam, Wetenschappelijke Uitgeverij). De Stanza’s van Dzyan uit De Geheime Leer van Blavatsky vormen daarin een sturend mechanisme.

In 1953 begint Saswitha (dus Jan Rijks) een yogaschool in Nederland, waarbij hij zich realiseerde dat de fysieke yoga zoals deze in India gegeven werd, volledig 'ongeschikt was voor de Westelijke mens met zijn doorgaans verstijfde lichaam, zijn overwegend stoffelijke levensinstelling en zijn haastige tijdsbeleving'. Saswitha creëerde daartoe een meer gymnastische vorm om de fysieke yoga geschikter te maken. Vanaf 1963 noemde hij het de Saswitha Yoga. In 1976 legt hij de basis voor de oprichting van de Saswitha Stichting voor Yoga en Wijsbegeerte. Saswitha treedt in dienst bij deze stichting als directeur. Met grote voortvarendheid begon hij veel lessen te  verzorgen. Saswitha was een man met een encyclopedische kennis, of het nou over Indiase geschriften ging, de Tao Te King of het Boeddhisme.

Maar er gebeurde iets heel vervelends. Het verhaal gaat namelijk, dat toen Saswitha 79 jaar werd, de Stichting hem er langzaam uit probeerde te wringen. Ik begrijp uit de publicaties dat er binnen de Stichting steeds meer stemmen opgingen om wat commerciëler te gaan werken. De lessen van Saswitha zouden teveel op de geest gericht zijn en te weinig op de markt en daar wilde men verandering in brengen. Op swabhawat.com lees ik dat Saswitha het zelf helemaal niet zag zitten dat de Stichting ‘allerlei niet bij de Saswitha Yoga horende zaken ging inbrengen’.

Maar voor de heer Saswitha werd het steeds erger. In het jaar 1984, Saswitha was inmiddels 82 jaar, besloot het nieuwe bestuur van de Saswitha Stichting voor Yoga en Wijsbegeerte hem helemaal te verbannen, en nogmaals volgens het verhaal -  ik heb vóór het publiceren van deze website ook nog met een van zijn nabestaanden een persoonlijk gesprek gehad – dreigde de Stichting met de politie als Saswitha ook nog maar één stap binnen het gebouw zou zetten. Ook zou het bestuur getracht hebben om de 82-jarige Saswitha hem zijn woonruimte te ontnemen hetgeen echter niet lukte. Nadat Saswitha er dus door zijn eigen Stichting uitgebonjourd was (het lot van alle ingewijden zou zijn dat zij door hun vermeende geestverwanten uiteindelijk ‘eruit gezet’ worden) poogde hij samen met zijn vrouw nog een unieke Swabhawat Yoga opleiding op te zetten, maar in 1988 overlijdt hij.

Dit alles geeft mij te denken.

Fake yoga vinden we terug in een grappig oud Indiaas verhaaltje, waarbij er een leerling naar een meester komt met de vraag hoe hij, de leerling, met behulp van yoga en meditatie tot verlichting kan komen.

De meester zegt: ‘doe eens vóór wat je al kan’. De leerling gaat recht in de lotushouding zitten, maakt met zijn handen een paar mooie yoga-mudra’s, kronkelt zich in allerlei asana's en ademt rustig en diep. Ondertussen pakt de meester twee voor hem liggende stenen en begint deze tegen elkaar aan te wrijven. Na ruim een half uur vraagt de leerling: 'welnu meester, wat is uw antwoord?' De meester zwijgt en gaat door met het wrijven. 'Wat dóet u nu meester?' vraagt de leerling. De meester antwoordt: 'wanneer deze twee stenen door mijn wrijven twee spiegels zijn geworden, ben jij verlicht'. 

Fotografie en Website: Ray Phils webdesign en fotografie © 2019